Żeby przyjrzeć się sposobom radzenia sobie ze stresem trzeba dowiedzieć się jak brzmi definicja „STRESU”?
Jedni uważają, że:
STRES to proces – to interakcja między osobą a środowiskiem, w której osoba ta funkcjonuje.
Np. sytuacja, która pojawia się wtedy, gdy wyzwania stawiane przez życie i napięcia zewnętrzne przekraczają naszą naturalną i postrzeganą zdolność do radzenia sobie. Codzienne wyzwania , jakie niesie życie wpływają na każdą część ciebie – ciało, umysł, ducha i relacje.
To co może nas pocieszyć to fakt, że my ludzie jesteśmy istotami mogącymi wykształcić w sobie umiejętność radzenia sobie ze stresem to znaczy z czynnikami ją wywołującymi.
Podstawowa przyczyna stresu polega na tym, że wymagania stojące przed człowiekiem są na granicy jego możliwości, albo nawet są niemożliwe do spełnienia. Innymi słowy, istotę stresu stanowi niezrównoważenie wymagań i możliwości. Zjawisku towarzyszą emocje, przeważnie o wartości ujemnej i niekiedy dużej sile. Sytuacja stresowa pobudza do aktywności spełniającej dwie funkcje przywrócenie równowagi między wymaganiami, a możliwościami oraz regulacją własnego stanu emocjonalnego.
I tu się nasuwa pytanie:
Czy rzeczywiście nie jesteśmy w stanie sprostać wymaganiom stawianymi przed nami, czy tylko nasza wyobraźnia, odniesione wcześniej porażki stanowią o tym, że aktualnie dana sytuacja wywołuje w nas stres. Np. kiedyś nie powiodło nam się na egzaminach to myślimy, że teraz też nam się nie powiedzie (gdzie w rzeczywistości może być zupełnie inaczej). W dalszym ciągu stresor z przed lat działa. Jak go okiełznać? Jak sobie z nim poradzić?
Inny aspekt
Bardzo źle czujemy się w aktualnej pracy i marzymy o tym, żeby ją zmienić. Dostajemy propozycje z konkurencyjnej firmy. Idziemy na rozmowę kwalifikacyjną. Dopada nas stres. Dlaczego? Czego się boimy?
Lęk przed zmianą. Myślimy sobie: „Co mnie czeka w nowej firmie? Czy nie pogorszę swojej sytuacji?”
Tak więc powodów wywołujących stres może być wiele.
Co wywołuje stres?
STRES wywołany okolicznościami:
Możemy podzielić na dwie grupy:
– odwołujący się do okoliczności zewnętrznych określane jako bodźcowe – adresowane do nas wymagania, obciążenia, przykre wydarzenia czy trudne sytuacje, którym musimy stawić czoło,
–odwołujące się do określonych reakcji człowieka reakcyjne – np. przezywanego napięcia, przykrych reakcji, nieprzyjemnych przeżyć emocjonalnych (jestem zestresowana)
Można mnożyć przykłady na to co wywołuje stres
- egzamin, rozmowa kwalifikacyjna, randka, rozmowa z szefem, spóźnienie na ważne spotkanie w firmie, pierwszy dzień w nowej pracy oraz wiele innych…
Co tak naprawdę czujemy kiedy jesteśmy owładnięci stresem – LĘK, przed tym, że nie podołamy zadaniu stawianym przed nami.
Trzeba również podkreślić, że stres podszyty lękiem to nie tylko emocja, to szereg reakcji w naszym organizmie, które są następstwem odczuwania stresu np. spocone dłonie, ból żołądka, kołatanie serca, podwyższone ciśnienie krwi itp…
Odczuwanie stresu jest bardzo indywidualną rzeczą i każdy z nas inaczej reaguje stresowo na daną sytuację.
Różnice indywidualne między ludźmi powodują, że to samo wydarzenie dla jednej osoby może być stresem w podanym tu znaczeniu, a dla innej – nie.
Przykładem może być przemówienie do dużej publiczności czy spotkanie z nową osobą.
Co zrobić jeżeli stres nas dopadnie?
Sposoby radzenia sobie ze stresem
- Rozwiązywanie problemów– skutkuje wtedy, gdy na podstawie wtórnej oceny wiesz, że możesz zrobić coś z tym, co się wydarzyło, by zmniejszyć związane z tym zagrożenie.
- Szukanie emocjonalnego wsparcia społecznego– emocjonalne wsparcie społeczne daje ci ktoś, komu możesz zaufać, komu jako pierwszemu zwierzasz się ze swoich problemów.
Przykładem rozwiązywania problemów może być ustalanie celów, organizacja, planowanie, szukanie informacji i wyobrażania sobie. Nie pozostawaj w osamotnieniu, gdyż jest ono czynnikiem ryzyka wystąpienia wielu chorób i przedwczesnej śmierci.
- Szukanie informacji– zmniejszenie niepewności. Pomaga przy problemach zdrowotnych.
Np. kiedy dowiadujemy się, że jesteśmy na coś chorzy. Szukamy informacji na temat naszej choroby i sposobów wyjścia z niej.
Nie odnosi się to do chorób ciężkich i przewlekłych, gdyż nadmierne szukanie informacji może przynieść odwrotny skutek.
- Rozładowywanie emocji– złość, frustracja podnoszą ciśnienie tętnicze krwi do bardzo niebezpiecznych wartości. Kluczem do rozładowywania emocji jest pozwolenie sobie na swobodny przepływ wszystkiego, co odczuwamy. Zdrowa równowaga między rozładowywaniem emocji, a racjonalnym rozwiazywaniem problemów jest bardzoefektywnym sposobom radzenia sobie ze stresem.
- Radzenie sobie przez nadawanie znaczenia – to pewien sposób poszukiwania i pragnienia możliwości rozwoju i mądrości w trakcie różnych życiowych trudnych okresów. Przechodzenie przez różne wyzwania może dać ci większe poczucie własnej wartości i pozwoli ci lepiej docenić twoje wewnętrzne zasoby.
- Reinterpretacja pozytywna i rozwój– umiejętność dostrzegania dobrych stron nawet najtrudniejszych sytuacji może być błogosławieństwem. Można postrzegać stres i problemy jako okazję do nauczenia się czegoś nowego nawet wtedy, gdy wiążą się one z bardzo dużą stratą. Przychodzi to o wiele łatwiej kiedy akceptujesz to, czego nie można zmienić. Wtedy to ty wybierasz, czy dzięki nim będzie się rozwijać wewnętrznie, czy będziesz żył z poczuciem porażki i bez nadziei.
- Porównywanie– bez względu na to jak źle się czuję, zawsze można sobie wyobrazić kogoś kto jest w jeszcze gorszej sytuacji. Można sobie wyobrazić, że i nam mogłoby się przydarzyć coś takiego lub znacznie gorszego.
- Odnajdywanie dodatkowych korzyści – wynikających z katastrofy lub nieszczęścia , na przykład tego, że przeciwności losu mogą wzmocnić relacje międzyludzkie.
- Trening wyobrażeniowy– Jest to widzenie, odczuwanie i wyobrażenie sobie siebie samego dobrze radzącego sobie ze stresująca sytuacją. Relaksując się możesz przejść w myślach przez jakieś zdarzenie (np. przez egzamin lub konfrontację z kimś kogo się obawiasz).
Jest to pewnego rodzaju próba generalna. Pomaga dostrzec to czego najbardziej się obawiamy, a co za tym idzie rozładować napięcie związane z tym lękiem i wyobrazić sobie pozytywne zakończenie.
Transakcyjna teoria stresu
Według jednego z czołowych badaczy stresu, psychologa R.S. Lazarusa, stres jest relacją osoby z otoczeniem, ocenianą przez tą osobę jako obciążająca lub przekraczająca jej zasoby i zagrażająca jej. Zdaniem tego autora stres i związane z nim emocje są wynikiem sposobu oceny i zrozumienia sytuacji przez człowieka. W swojej koncepcji dotyczącej działania stresu, Lazarus dużą wagę przykłada do tego w jaki sposób oceniamy własne doświadczenia i sposób radzenia sobie z problemami, pojawiającymi się w trakcie różnych zdarzeń w ciągu życia.
Kluczową rolę w zarządzaniu poziomem stresu jest umiejętność oceny zaistniałej sytuacji. Sytuacje, jakie sie nam przydarzają są z natury neutralne, to my nadajemy im wartość poprzez naszą interpretację i ocenę. Emocje oraz stres są rezultatem naszych własnych myśli. Każdorazowo, zazwyczaj w sposób dla nas niezauważalny, podejmujemy decyzję, czy dana sytuacja jest dla nas stresująca, czy nie. Lazarus używa dwóch pojęć: „ocena pierwotna” i „ocena wtórna”.
- Ocena pierwotna dotyczy oceny znaczenia danej sytuacji dla osoby jej doświadczającej. Według Lazarus’a sytuacja ta może być: bez znaczenia, sprzyjająca lub stresująca.
- Jeśli uznamy sytuację za zagrażającą, dokonujemy oceny wtórnej – własnych możliwości poradzenia sobie z doświadczaną trudnością. Dopiero na skutek tej oceny, dane zdarzenie traktowane jest jako strata/krzywda, zagrożenie lub wyzwanie. Ocena wtórna związana jest z wartościowaniem możliwości i zasobów radzenia sobie. Powiązana jest z oszacowaniem strategii radzenia sobie ze stresem. Bierze ona pod uwagę koszty i prawdopodobieństwo sukcesu.
Teraz już wiesz czym jest stres oraz jakimi sposobami możesz go zwalczyć, gdy następnym razem na Twojej drodze pojawi się sytuacja, która spowoduje odrętwienie ciała i zmysłów. Wszystko zależy od naszej interpretacji, odpowiednie rozpoznanie naszych emocji może zminimalizować do zera wystąpienie reakcji stresującej w naszym życiu.
Życzę Ci spokojnego wieczoru 🙂
Pozdrawiam
I.